Về quan hệ chính trị, đối với Liên bang Nga, tại các cuộc tiếp xúc, các nhà lãnh đạo Nga đều khẳng định Nga luôn coi Việt Nam là một trong những ưu tiên đối ngoại ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và quan tâm thúc đẩy hợp tác với Việt Nam trên mọi lĩnh vực. Đối với Bê-la-rút, Lãnh đạo Bê-la-rút đánh giá cao quan hệ hữu nghị truyền thống với Việt Nam, khẳng định coi Việt Nam là đối tác tin cậy đặc biệt tại khu vực Đông Nam Á.
Về hợp tác kinh tế - thương mại, đầu tư: Các nhà lãnh đạo nhất trí cần tranh thủ tối đa những lợi thế mà Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh kinh tế Á - Âu đem lại, nâng cao kim ngạch thương mại và phấn đấu đạt 10 tỷ USD vào năm 2020 (đối với Nga) và 500 triệu USD (đối với Bê-la-rút) ngay trong thời gian tới. Trong khuôn khổ chuyến thăm, Tọa đàm kinh tế Việt Nam - Nga và Tọa đàm kinh tế Việt Nam - Bê-la-rút đã được tổ chức, với sự hưởng ứng và tham gia tích cực của đông đảo doanh nghiệp các bên.
Trên các lĩnh vực khác, Việt Nam - Liên bang Nga nhất trí tiếp tục đẩy mạnh hợp tác năng lượng nguyên tử, giáo dục - đào tạo, hợp tác giữa các địa phương hai nước. Việt Nam và Bê-la-rút nhất trí đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực khoa học - công nghệ, văn hóa, giáo dục - đào tạo, thông tin - truyền thông, hợp tác giữa các địa phương hai nước. Các bên cũng khẳng định sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ và phối hợp lập trường tại các cơ chế đa phương.
Sau chuyến thăm, Việt Nam - Liên bang Nga đã ra Tuyên bố chung và ký kết 14 văn kiện; Việt Nam - Bê-la-rút đã ký Tuyên bố chung về phát triển toàn diện và sâu rộng quan hệ đối tác giữa Việt Nam và Bê-la-rút và ký kết 9 văn kiện trên các lĩnh vực kinh tế, quốc phòng, an ninh, thể dục - thể thao và du lịch, tài nguyên - môi trường, khoa học - công nghệ, hợp tác địa phương...
Đây là chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và Bê-la-rút lần đầu tiên của Chủ tịch nước Trần Đại Quang trên cương vị người đứng đầu Nhà nước Việt Nam. Những kết quả đạt được trong chuyến thăm đã đưa quan hệ Việt Nam với Liên bang Nga và Bê-la-rút ngày càng phát triển toàn diện, đi vào chiều sâu, hiệu quả; là bước chuyển mạnh mẽ trong mối quan hệ ngày càng thực chất với hai đối tác truyền thống và giàu tiềm năng.
- Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Cộng hòa Liên bang Đức, dự Hội nghị cấp cao Nhóm 20 nền kinh tế thế giới (G20) (từ ngày 05 - 08/7/2017) và thăm chính thức Hà Lan (từ ngày 08 - 11/7/2017). Chuyến thăm đã thành công tốt đẹp và đạt được nhiều kết quả quan trọng:
Tại Đức, hai bên nhất trí tiếp tục duy trì và phát huy các cơ chế hợp tác hiện có; ủng hộ, hỗ trợ thúc đẩy việc giảng dạy tiếng Đức và tiếng Việt ở bậc phổ thông tại Việt Nam và Đức; xem xét khả năng đàm phán Hiệp định về dẫn độ và Hiệp định về chuyển giao người bị kết án phạt tù... Về vấn đề quốc tế và khu vực, Đức khẳng định ủng hộ tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, ủng hộ lập trường chính nghĩa của Việt Nam và ASEAN giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên tinh thần thượng tôn luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) và thể hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm tiến tới Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Trong khuôn khổ Diễn đàn doanh nghiệp Việt - Đức, hai bên đã ký 36 văn bản hợp tác giữa các cơ quan và doanh nghiệp hai nước với tổng giá trị gần 4 tỷ USD.
Tại Hội nghị G20 diễn ra ở Hamburg (Cộng hòa liên bang Đức), với chủ đề “Định hình một thế giới kết nối”, là diễn giả chính tại Phiên thảo luận về phát triển bền vững, biến đổi khí hậu và năng lượng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đưa ra thông điệp mạnh mẽ về tầm quan trọng của tăng cường hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu và nêu rõ, với vai trò Chủ nhà Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương APEC 2017, Việt Nam thúc đẩy những chủ đề ưu tiên, phát triển bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu và sử dụng hiệu quả năng lượng.
Tại Hà Lan, hai bên cam kết tiếp tục duy trì tiếp xúc và trao đổi đoàn cấp cao; tăng cường hợp tác về biến đổi khí hậu, an ninh, quốc phòng, đối ngoại…; nhất trí phối hợp chặt chẽ tổ chức thành công các hoạt động kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hà Lan vào năm 2018; Hà Lan tiếp tục hỗ trợ Việt Nam cập nhật, hoàn thiện Kế hoạch đồng bằng sông Cửu Long.
Hai bên ra Tuyên bố chung về kết quả chuyến thăm chính thức Hà Lan; ký Bản ghi nhớ về hợp tác Quản lý an toàn thực phẩm, Ý định thư về các dự án chuyển đổi quy mô lớn thích ứng với biến đổi khí hậu ở đồng bằng sông Cửu Long và nhiều văn kiện hợp tác khác. Trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có các hoạt động về xúc tiến đầu tư, gặp gỡ, đối thoại, tọa đàm với các doanh nghiệp Hà Lan, thăm Đại học Wageningen, thăm và cắt băng khánh thành trụ sở mới của Đại sứ quán Việt Nam tại La Hay.
Chuyến thăm chính thức Cộng hòa liên bang Đức, dự Hội nghị G20 và thăm chính thức Vương quốc Hà Lan của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tạo thêm động lực thúc đẩy phát triển quan hệ hợp tác hữu nghị truyền thống Việt Nam - Đức; Việt Nam - Hà Lan; tiếp tục là điển hình của mối quan hệ hợp tác năng động và hiệu quả giữa Việt Nam - một quốc gia đang phát triển trên con đường đổi mới, hội nhập và phát triển với một quốc gia châu Âu có trình độ phát triển cao và thân thiện với môi trường.
MỘT SỐ TÌNH HÌNH THẾ GIỚI ĐÁNG CHÚ Ý THỜI GIAN GẦN ĐÂY
Tình hình kinh tế thế giới 6 tháng đầu năm 2017
Trong 6 tháng đầu năm 2017, mặc dù phải đối mặt với nhiều biến động, thách thức, nhưng kinh tế thế giới tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, thương mại toàn cầu có dấu hiệu hồi phục. Nổi bật là: Kinh tế Mỹ duy trì đà tăng trưởng tốt nhờ nhu cầu nội địa tăng mạnh, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 10 năm, ở mức 4,3% (tháng 4/2017). Kinh tế châu Âu tiếp tục phục hồi, tốc độ tăng trưởng và lạm phát có xu hướng tăng lên, đồng thời tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống. Tại khu vực châu Á, kinh tế Trung Quốc dù đạt mức tăng trưởng cao nhất (6,9% trong quý I/2017) song chưa bền vững do tác động của các biện pháp kích thích tăng trưởng của Chính phủ Trung Quốc. IMF (tháng 4/2017) và Tổ chức OECD (tháng 6/2017) cùng dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc năm 2017 đạt 6,6%, cao hơn mục tiêu tăng trưởng 6,5% của Chính phủ Trung Quốc nhờ sự phát triển của sản xuất sản phẩm công nghệ cao và sự mở rộng của ngành dịch vụ.
Theo WB dự báo, tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2017 đạt mức 3,5% so với năm 2016, cao hơn mức đã dự báo hồi tháng 3/2017 là 3,3%. Thương mại toàn cầu phục hồi và tăng trưởng khá, dự báo có thể tăng từ mức 2,2% năm 2016 lên 4% trong năm 2017.
Về việc Triều Tiên phóng thử tên lửa và sở hữu hạt nhân
Thời gian qua, Triều Tiên đã liên tiếp thực hiện các vụ phóng thử tên lửa, bất chấp việc Liên hợp quốc siết chặt các lệnh trừng phạt. Gần đây nhất, sau khi phóng thử hai tên lửa đạn đạo tầm trung mang tên Musudan (ngày 22/6 và ngày 04/7/2017), Triều Tiên tuyên bố đã thử thành công tên lửa đạn đạo liên lục địa (có thể mang theo được đầu đạn hạt nhân).
Phản ứng của các nước trước vụ việc trên: Hàn Quốc, Mỹ và Nhật Bản đã ra tuyên bố chung (bên lề Hội nghị cấp cao G20 tại Đức), hối thúc cộng đồng quốc tế tăng cường các biện pháp trừng phạt Triều Tiên, kêu gọi Trung Quốc đóng vai trò lớn hơn trong việc kiềm chế tham vọng hạt nhân của Bình Nhưỡng, đồng thời nhấn mạnh vai trò của Nga trong các nỗ lực phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên; thúc đẩy để Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc sớm thông qua nghị quyết trừng phạt mới đối với Triều Tiên. Riêng đối với Mỹ, Tổng thống Đô-nan Trăm đã phê duyệt kế hoạch chính sách 4 điểm để giải quyết vấn đề Triều Tiên: (1) Không công nhận Triều Tiên là quốc gia hạt nhân; (2) Gây mọi sức ép, áp đặt mọi lệnh trừng phạt có thể với Triều Tiên; (3) Không thay đổi chế độ ở Triều Tiên; (4) Giải quyết vấn đề thông qua đối thoại. Nga lên tiếng phản đối Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ra tuyên bố áp đặt những biện pháp mạnh tay với Triều Tiên.
Trước đó, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, thông qua Lệnh trừng phạt đối với Triều Tiên (ngày 02/6/2017) bổ sung 4 tổ chức và 14 cá nhân Triều Tiên vào danh sách cấm vận. Triều Tiên bác bỏ hoàn toàn lệnh trừng phạt từ Liên hợp quốc đối với Triều Tiên, gọi đây là “hành động thù địch”. Triều Tiên “sẽ không từ bỏ con đường xây dựng lực lượng hạt nhân, được chọn để bảo vệ chủ quyền quốc gia, và quyền tồn tại quốc gia, sẽ hướng đến thắng lợi cuối cùng”. Trung Quốc cho rằng, việc Triều Tiên sở hữu hạt nhân đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định ở Đông Bắc Á, làm tổn hại đến lợi ích quốc gia to lớn của Trung Quốc, ngăn chặn Triều Tiên sở hữu hạt nhân đã nằm ở vị trí ưu tiên của Trung Quốc khi xử lý các vấn đề phức tạp ở khu vực này.
Về phía Việt Nam: Việt Nam hết sức quan ngại trước việc Cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên tiến hành phóng thử tên lửa đạn đạo liên lục địa, vi phạm nghiêm trọng các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, làm gia tăng căng thẳng ở khu vực; ủng hộ mọi nỗ lực thúc đẩy đối thoại và duy trì hòa bình, ổn định trên Bán đảo Triều Tiên; kêu gọi các bên tuân thủ nghiêm túc các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và có những hành động mang tính xây dựng, thiết thực đóng góp cho việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực và trên thế giới.
MỘT SỐ NÉT ĐÁNG CHÚ Ý VỀ TÌNH HÌNH CHUẨN BỊ
ĐẠI HỘI 19 ĐẢNG CỘNG SẢN TRUNG QUỐC
Hiện nay, Trung Quốc đang tích cực khởi động nhiều hoạt động để chuẩn bị cho Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19, dự kiến sẽ được tổ chức vào tháng 10/2017, trong đó có một số nội dung đáng chú ý sau:
Thứ nhất, tập trung quyền lực cho Tổng Bí thư Tập Cận Bình: Tại Hội nghị Trung ương 6 khóa 18 (tháng 10/2016), Tổng Bí thư Tập Cận Bình chính thức được xác lập vai trò “hạt nhân lãnh đạo” của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc. Từ tháng 12/2015 đến tháng 02/2016, Trung Quốc đã thực hiện cuộc cải cách quân đội với quy mô lớn nhất kể từ năm 1949 đến nay, tiến hành cải cách toàn diện đối với các quân chủng, quân khu và cơ quan trực thuộc Quân ủy Trung ương. Với cuộc cải cách này, Chủ tịch Quân ủy Tập Cận Bình đã có thể kiểm soát chặt chẽ mọi nhiệm vụ quân sự của quân đội Trung Quốc như một Tổng Tư lệnh quân đội. Về chống tham nhũng, Chủ tịch Tập Cận Bình đã khẳng định: “không giải quyết vấn đề tham nhũng, hủ bại thì mất Đảng, mất nước”. Cuộc chiến chống tham nhũng được duy trì với cường độ cao và tiến hành đồng bộ trên các mặt thông qua các chiến dịch gọi là “Đả hổ, diệt ruồi” và “săn cáo”. Thông qua kết quả của cuộc chiến chống tham nhũng, cho thấy rõ vai trò, trách nhiệm, uy tín cao của Tổng Bí thư Tập Cận Bình.
Thứ hai, phát triển hệ thống tư tưởng lý luận về xây dựng Đảng và quản lý đất nước: Trung Quốc đã cơ bản phát triển và hoàn thiện hệ thống tư tưởng lý luận, bố trí chiến lược “bốn toàn diện” và bố cục tổng thể “năm trong một”, đồng thời đề ra và nhanh chóng thông qua các khái niệm mới như “bốn ý thức”, “quan điểm an ninh quốc gia” mới, qua đó tạo di sản về lý luận cho ban lãnh đạo thế hệ thứ 5 của Trung Quốc.
Thứ ba, điều chỉnh nhân sự các cấp: Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra yêu cầu mới về nhân sự “không dựa vào số phiếu, không dựa vào điểm số, không dựa vào tuổi tác, không dựa vào GDP” mà nhấn mạnh “quy tắc chính trị”, “cần phải quan tâm chặt chẽ đến vấn đề chính trị, kiểm tra thái độ và lập trường chính trị của các cán bộ lãnh đạo”. Đây cũng là điều kiện then chốt nhất trong việc sắp xếp nhân sự Đại hội 19 Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trong các đợt điều chỉnh nhân sự từ đầu năm 2016 đến nay, Trung Quốc đã điều chỉnh một số lượng lớn (hơn 250 vị trí lãnh đạo cấp tỉnh/bộ), phạm vi rộng (có 23/31 tỉnh, thành thay đổi nhân sự bí thư, tỉnh trưởng), nhiều chức vụ cao (hơn 40 bộ trưởng, bí thư tỉnh ủy, tỉnh trưởng). Đáng chú ý là, trong các đợt điều chỉnh nhân sự lần này, dư luận đặc biệt quan tâm và chú ý đến vấn đề xuất thân của các nhân vật lãnh đạo mới được bổ nhiệm.
Thứ tư, tạo thành tích đối ngoại, xây dựng hình ảnh quốc tế: Trong năm 2016, Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã có 5 chuyến thăm nước ngoài, nhiều nhất kể từ khi nhậm chức đến nay. Trong đó, đáng chú ý nhất là chuyến thăm Mỹ và cuộc gặp Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (tháng 4/2017). Ngoài ra, Trung Quốc tranh thủ tình hình quốc tế, phát huy mạnh vai trò dẫn dắt, đi đầu thúc đẩy toàn cầu hóa tại hội nghị quốc tế lớn để tạo hình ảnh quốc tế nổi bật cho Tổng Bí thư Tập Cận Bình. Nổi bật là tại Hội nghị G20 lần thứ 11 tại Hàng Châu (tháng 9/2016), cấp cao APEC 2016 tại Pê-ru, Diễn đàn WEF Đa-vốt (tháng 01/2017), Diễn đàn cấp cao hợp tác quốc tế “Vành đai và con đường” với sự tham gia của 29 lãnh đạo và chính phủ trên thế giới (tháng 5/2017).
Tính đến thời điểm này, việc chuẩn bị cho Đại hội Đảng lần thứ 19 của Trung Quốc về cơ bản đang tiến triển thuận lợi, song vẫn ẩn chứa nhiều phức tạp và khó lường, nhất là về vấn đề sắp xếp nhân sự cấp cao ở Trung ương và địa phương. Trong bối cảnh tập trung chuẩn bị cho Đại hội và đứng trước nhiều áp lực về suy giảm kinh tế, bất ổn xã hội ở bên trong và nhiều nhân tố bất định, khó lường từ bên ngoài, Trung Quốc có nhu cầu lớn giữ vững ổn định chính trị nội bộ, duy trì phát triển kinh tế - xã hội và môi trường bên ngoài thuận lợi, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ đối với uy tín cá nhân và vai trò mới của Tổng Bí thư Tập Cận Bình, vì vậy ít có khả năng có bước đi mạo hiểm trong chính sách đối ngoại. Điều này tác động đến tình hình khu vực và quan hệ Việt - Trung.
NHỮNG ẢNH HƯỞNG TÍCH CỰC ĐẾN VIỆT NAM
TRONG VAI TRÒ NƯỚC CHỦ NHÀ NĂM APEC 2017
Năm 2017, Việt Nam lần thứ 2 (lần thứ nhất là năm 2006) vinh dự đảm nhận vai trò chủ nhà tổ chức các hoạt động của Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC). Sự kiện quan trọng này, không những thể hiện sự tín nhiệm cao của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam sau gần 20 năm gia nhập, mà còn mang lại cho Việt Nam nhiều ảnh hưởng tích cực, đó là:
Nâng cao vị thế của Việt Nam: Trong vai trò chủ nhà, Việt Nam đã đề xuất chủ đề hoạt động cho năm APEC 2017 là “Tạo động lực mới, cùng vun đắp tương lai chung”, với mục đích thúc đẩy tăng trưởng thông qua hợp tác kinh tế sâu rộng hơn và tăng cường hội nhập trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Cụ thể, Việt Nam đã xây dựng và được các nước ủng hộ, thống nhất 4 ưu tiên hợp tác của năm APEC 2017 bao gồm: Thúc đẩy tăng trưởng bền vững, sáng tạo và bao trùm; thúc đẩy liên kết kinh tế khu vực sâu rộng; nâng cao năng lực cạnh tranh và sáng tạo của các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa; tăng cường an ninh lương thực và nông nghiệp bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Nâng tầm quan hệ song phương: APEC là diễn đàn khu vực hội tụ các nền kinh tế hàng đầu trên thế giới với 39% dân số thế giới, 59% GDP toàn cầu, 48% thương mại quốc tế và chiếm khoảng 53% tổng nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của thế giới. Xác định được tầm quan trọng của APEC, Việt Nam đã và đang tham gia tích cực: có 13/15 các hiệp định thương mại tự do của Việt Nam được ký kết với 18 nền kinh tế thành viên APEC. 7 nền kinh tế thành viên APEC hiện nằm trong top 10 thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam bao gồm: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc), Ma-lai-xi-a và Xinh-ga-po. Bên cạnh đó, ngoài việc đóng góp vào thành công chung của hợp tác đa phương APEC 2017, Việt Nam sẽ có cơ hội đưa mối quan hệ song phương với các nền kinh tế thành viên APEC lên một tầm cao mới với chiều sâu và hiệu quả hơn và nâng tầm ảnh hưởng của nhau tại các diễn đàn đa phương ở khu vực và quốc tế, trong đó có APEC, ASEAN, ASEM, WTO...
Tạo cơ hội “vàng” cho doanh nghiệp Việt Nam: Năm APEC 2017 sẽ có hơn 200 sự kiện lớn nhỏ, 8 Hội nghị Bộ trưởng, cấp Bộ trưởng, tương đương Bộ trưởng và đặc biệt là Hội nghị Thượng đỉnh doanh nghiệp APEC tại Đà Nẵng. Bên cạnh đó, sự hội tụ của các nền kinh tế năng động hàng đầu khu vực và thế giới như Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Úc..., cùng hơn 1.000 doanh nghiệp quốc tế thuộc các thành viên APEC đến Việt Nam trong dịp diễn ra sự kiện APEC 2017 sẽ mang lại nhiều cơ hội để kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp hàng đầu thế giới và tìm kiếm cơ hội hợp tác làm ăn.
